အခြံ႐ိွေသာ ဝင္ကစြပ္မ်ား

ယခုတစ္ေလာ ျပၫ္မေဒသေတြမွာျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ လူတစ္ခ်ိဳ႕က မုဒိန္းက်င့္ဖို႕ႀကံစည္မႈ ၊ ေနာက္အုပ္စုတစ္ခုက ဆူပူ႐ိုက္ႏွက္မီး႐ိႈ႕ ဟိုတစ္ၿမိဳ႕ဒီတစ္ၿမိဳ႕ ၿဖစ္လာတာနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး၊ ရခိုင္ေဒသက အ႐ႈတ္အထုတ္ ျပည္မေအးေဆးေဆးေန လူေတြၾကားထဲမကူးစက္ေစခ်င္တဲ့သေဘာေရးသားၾကသူတစ္ခ်ိဳ႕ရဲ႕အျမင္ကို မိတ္ေဆြတစ္ခ်ိဳ႕ရဲ႕ fb wall ေပၚမွာ comment ေတြနဲ႕အတူ ေတြ႕လိုက္ရတာမို႕ article ႏွစ္ခုေရးသားမိပါတယ္၊ ဒီဟာက ဒုတိယ article ပါ

Bangli ဇါတ္႐ႈတ္ဟာ ရခိုင္ေဒသ တစ္ခုထဲဟု ဇါတ္႐ႈတ္ဟုလက္မခံပါ၊ ဒီဇါတ္ကို႐ႈတ္ေအာင္လုပ္ခဲ့သူမ်ားတြင္ ေခတ္အဆက္မွ ႏိုင္ငံေရးပါတီေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ ေခတ္အဆက္ဆက္ အနာဂတ္အေရးမၾကည္႕ဘဲ ကိုယ္ခ်မ္းသာေရးသာၾကည္႕ၿပီး အလြဲသံုးစားလုပ္သြားၾကသူမ်ားတြင္ တစ္တိုင္းျပည္လံုးမွာ လူမ်ိဳးစံုေသာ ႏိုင္ငံအေပၚသစၥာမဲ့ခဲ့ၾကတဲ့ နယ္စပ္တြင္အလည္ွ႕က်တာဝန္ထမ္းေဆာင္သြားၾကတဲ့ တာဝန္႐ိွအာဏာ႐ိွခ့ဲသူမ်ား၏ ေခတ္အဆက္ဆက္ အ႐ႈတ္ေတာ္ပံုသာျဖစ္ပါသည္။ ၎၏အက်ိဳးဆက္ေၾကာင့္ႏိုင္ငံအဝွမ္း မည္မ်ွေရာက္႐ိွေနၿပီကို မည္သူသိမည္နည္း။ဒါေတာင္မွ ႐ႈပ္ထားတဲ့မနိုင္တဲ့ဒီအထုတ္ကို ျပည္ပ ျပန္႕ႏွံ႕မႈနည္းေအာင္၊ ရခိုင္ျပည္ထဲ ပိတ္ထားဖို႕ေဒသဆိုင္ရာေပၚလဆီေတြထုတ္ၿပီးႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ႀကိဳးစားထားေသးတယ္၊ ဒါေပမယ့္ လက္ခ်ိဳးေရလို႕ရတဲ႕ ေရတပ္ကင္းလွည္႕ေရယာဥ္နဲ႕ ရွည္လ်ားလွတဲ့ ျမန္႕မာကမ္း႐ိုးတမ္းရယ္၊ လာပ္စားမႈေတြ ေနရာတစ္ကာရိွေနတာရယ္၊ ရခိုင္နဲ႕ခ်င္း႐ိုးမေတာင္တန္းႀကီးေတြကို လံုေလာက္တဲ့လံုၿခံုေရးခ်ထား
ဖို႕ ခက္ခဲတာေတြေၾကာင့္၊ တရားမဝင္သြားလာမႈေတြဟာ ကာလတစ္ေလ်ာက္လံုး၊ ႐ိွေနခဲ့တာဟာ ဘယ္ေလာက္ထိက်ယ္ျပန္႕ခဲ့တယ္ဆိုတာ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ စစ္တစ္ေကာင္းကမ္းေျခေတြ  နဲ႕ ရခိုင္ကမ္းေျခေတြ ကေန ၊ျမန္မာကမ္းေျခေတာက္ေလ်ာက္နဲ႕ ထိုင္း၊မေလး ၊ အင္ဒိုနီးရွားထိရိွခဲ့တယ္ဆို၊ ဘယ္သူမွတရားဝင္ survey လုပ္ယူျခင္း ၊ အမွန္ကိုဝန္ခံၾကျခင္း မ႐ိွၾကေပမယ့္၊ ဒီႏိုင္ငံအစိုးရေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္သူေတြသိေနၾကၿပီးသားပါ။ ဒီေတာ့ပါဝင္ပတ္သက္တဲ့ႏိုင္ငံမ်ားအားလံုးက diplomatic နည္းေတြ၊ နည္းသံုးၿပီးျပန္ပို႕ဘို႕ၫိွဖို႕ခက္တဲ့အတြက္ ဘယ္ႏိုင္ငံသားဘယ္ကလာတယ္ဆိုတာ prove လုပ္ဘို႕ခက္တဲ့အတြက္ ၊ UN လက္ထဲ ထိုးထဲ့လို႕ရေအာင္ Rohinga refugee ႏိုင္ငံမယ့္လွည္စီးဒုကၡသည္ story ကိုကမၻာသိေအာင္ promotion လုပ္ၾကတဲ့အခါၾကေတာ့ နကိုယ္ထဲက ႏိုင္ငံတကာ စာမ်က္ႏွာမွာ တ႐ုပ္ကလြဲရင္မ်က္ႏွာမလွျဖစ္ေနၿပီး စီးပြားပိတ္ဆို႕ျခင္းခံ၊ အေျပာခံ၊ကိုယ္ျပည္သူကလဲ မေထာက္ခံတဲ့ က်ေနာ္တို႕ျမန္မာအစိုးရ ဆီ မင္းတို႕ဆီကလူဆိုၿပီးထိုးထဲ့ပါေတာ့တယ္။ rohinga ေျပာတိုင္း ျမန္မာျပည္ကလူမ်ိဳး ရခိုင္ျပည္ကလူမ်ိဳး ၊ နယ္စစ္ေဒသျဖစ္ၿပီး ရခိုင္တို႕ ဒိုင္းနက္တို႕သက္တို႕ေတာင္ ႏွစ္ဖက္ႏိုင္ငံေတြမွာ ႐ိွေနရဲ႕သားနဲ႕ ဒီ Rohinga တမ်ိဳးလံုးသာ ဘဂးၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံသား race ထဲမွာမ႐ိွဘဲ ျမန္မာျပည္ထဲ ကလာတဲ့ဆိုၿပီးလုပ္ၾကပါေတာ့တယ္။ (ဥပမာတစ္ခုၾကားျဖတ္ေပးခ်င္ပါတယ္၊ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ႏွစ္ေလာက္ကပါ၊ ယခုေတာ့မသိပါ။ ျမန္မာျပည္က ေရေက်ာ္ေတြလို႕စကၤာပူမွာေခၚၾကတဲ့ လူေတြကို ဖမ္းမိရင္၊ သံတမန္နည္းနဲ႕ေျဖ႐ွင္းဖို႕အင္မတန္ခက္ပါတယ္၊ ျမန္မာသံ႐ံုးကလဲ ကို႕ႏိုင္ငံသားပါလို႕ ဝန္ခံဖို႕အခက္အခဲရိွတဲ့အတြက္၊ unidentified person ေတြလို႕သတ္မွတ္ခံရၿပီး ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ၿပီးေသာ္လဲ သက္ဆိုင္ရာမခင္တိုင္းျပည္ကိုသိသိႀကီးေပမယ့္၊ ျပန္ပို႕မရျဖ္ၿပီး၊ သူ႕လိုနိုင္ငံေသးေသးေလးအေနျဖင့္လက္ခံထားရန္မျဖစ္ႏိုင္သည္မို႕ အဆင္ေျပသည္႕နည္းလမ္းတစ္ခုျဖင့္ျပည္ပို႕ရသည္ကို ၾကားဖူးခဲ့ဖူးပါသည္၊ ဒါဟာတစ္စုကေလးပဲ႐ိွတဲ့လူေတြကို၊ျပန္ပို႕ျပန္လက္ခံဖို႕ ေငြေၾကး ,ေနရာထည္႕စားစရာမလိုတဲ့အခက္အခဲပါ၊ယခုျပႆနာၾကေတာ့ႏွစ္နိုင္ငံလို႕အဆင္းေရးဆံုးျဖစ္ေနၿပီး၊ မူလမိဘက တစ္ၿပြတ္ေမြးထားတာမေကြ်းနိုင္ေတာ့၊ ေဘးအိမ္ကၿခံက်ယ္တယ္၊ ဆင္းရဲေပမယ့္ သီးႏွံေပါတယ္မငတ္ဘူးသြားေနဆိုၿပီးလႊတ္ထားကိစၥကေနအေမြစားအေမြခံဝိုင္းၿပီးေမြးစားခိုင္းေနၾကတာျဖစ္ၿပီး၊ ႀကာလာေတာ့၊ပြားလာတဲ့သူတို႕ေျမးျမစ္ေတြပါ၊ အေမြစားအေမြခံလုပ္ခိုင္းေနၾကတာပါ။  ) ဒီဒုကၡသည္ေတြဟာ၊ UN Refugee အျဖစ္နဲ႕ေရာက္တဲ့နိုင္ငံေတြမွာတရားဝင္ေနလို႕ အလုပ္လုပ္ကိုၾကလို႕ ရလာၿပီး ကံေကာင္းရင္ တတိယႏိုင္ငံႀကီးတစ္ခုကို Political asylum/refugee အျဖစ္နဲ႕ ေရာက္သြားႏိုင္တဲ့အခါက်ေတာ့၊ ဒီအခြင့္အေရးေတြကို ၊ စစ္တစ္ေကာင္းေဒသက၊ ဝင္ေငြနည္းပါးတဲ့လူေတြနဲ႕ျမန္မာျပည္မွာေရာက္ရိွေနၾကတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာလို႕ေတာင္းဆိုေနၾကတဲ့ လူေတြထဲက ဝင္ေငြနည္းပါးသူေတြ ႏိုင္ငံျခား အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းမက္လံုးေတြၿဖစ္လာၿပီး လူေမွာင္ခိုကူးတဲ့လူေတြအတြက္ပါ ေစ်းကြက္တစ္ခု စ္တေကာင္းကမ္းေျခေဒသေတြ၊ ေမာင္းေတာအလယ္သံေက်ာ္ကမ္းေျခေဒသေတြ၊ ရေသ့ေတာင္၊ စစ္ေတြကမ္းေျခ ဘဂၤလီေက်းရြာေတြမွာေပၚထြက္လာၾကပါတယ္၊ ဒီကိစၥဟာ diplomatic နည္းနဲ႕ေျဖရွင္းဖို႕ အလြန္႐ႈပ္ေထြးတဲ့ ကုလသမဂၢ အပါအဝင္ အိမ္နီးခ်င္းနိုင္ငံအစိုးရေတြ၊ ႏိုင္ငံႀကီးေတြ၊ ဘာသာတူႏိုင္ငံေတြကပါ ပါဝင္ ပါတ္သတ္လာ ဖိအားေတြေပးလာတဲ့ျပႆနာတစ္ခုျဖစ္လာပါတယ္၊ Rohinga ကို ျမန္မာအစိုးရလက္ခံလိုက္ရင္၊ ဟၤသာစီမံခ်က္နဲ႕ ေမာင္းေတာေဒသ တစ္ခုထဲမွာလက္ခံေရးစခမ္းဖြင့္ရမွာတင္မဟုတ္ပဲ၊ ရန္ကုန္ေလဆိပ္အပါအဝင္၊ ၿမို႕ႀကီးေတြနဲ႕ ထိုင္းနယ္စပ္ေတြ ေတြမွာပါ၊ ႏိုင္ငံတကာေရာက္႐ိွေနတဲ့ rohinga ပါကို႕ကိုယ္ ေၾကာ္ျငာထားသူေတြ ႀကိဳဆိုေရးစခန္းဖြင့္ေပးရမွာျဖစ္ၿပီး၊ ျမန္မာျပည္မွာ ေနၿပီးမွ ႏိုင္ငံသားကဒ္ ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ ရၿပီး တစ္ျခားႏိုင္ငံေရာက္ Rohinga Refugee ခံထားတဲ့လူေတြကလဲ ႏိုင္ငံအသီးသီးမွာေရာက္ေနၿပီး အဲဒီထဲက ပညာတတ္တစ္ခ်ိဳ႕ရဲ႕ Rohinga promotion ကိုစနစ္တက် ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာလုပ္ထားတဲ့အခါက်ေတာ့ 1988 ေနာက္ပိုင္းက်မွ အစိုးကို ဒီမိုကေရစီတိုက္ပြဲဝင္၊ လူ႕အခြင့္ေရးတိုက္ပြဲဝင္လာတဲ့ ျပည္တြင္းျပည္ပ အင္အားစု ေတြဟာ လူ႕အခြင့္အေရးဖက္ေတာ္သားေတြလို႕ ကို႕ဟာကိုအဟုတ္ထင္၊ ရခိုင္ျပည္ထဲမွာလက္႐ိွ႐ိွေနၾကတဲ့ ဘဂၤလီေတြဘဲ အကုန္လံုး illegal migrant ေတြထင္ ျပည္မထဲေနထိုင္တဲ့  ဘဂၤလီမ်ိဳးႏြယ္ေတြကိုေတာ့ အကုန္လံုး ဘိုးေတာ္ဘုရားလက္ထက္ကလူေတြဘဲထင္ၿပီး ယူဆေန ယူဆခ်င္ၾကပါတယ္။ ဒီလိုယူဆၾကတဲ့အတြက္ party ႀကီးေတြ၊ institution ႀကီးေတြ၊ အစိုးရအသိုင္းအဝိုင္းေတြထဲမွာ၊ဒီ migrant အုပ္စုထဲက အသီးသီးကိုအနာဂါတ္ရည္မွန္းခ်က္ေတြအတြက္ deep contribution , deep commitment ဝင္လုပ္ၾကထားၿပီး သူတို႕ရဲ႕ loyalty ဘယ္ေလာက္႐ိွပါတယ္ဆိုတာျပသကာ၊ သူတို႕ရဲ႕အနာဂါတ္ခိုင္မာမႈနဲ႕ေနရာ အခြင့္အေရး အင္အားေကာင္းလာေအာင္၊ အခ်ိန္ကာလေပးၿပီး တည္ေဆာက္ထားၾကပါတယ္၊ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြ ဆရာေတာ္ေတြပင့္ တရားနာအလႉထဲ့ စင္ကၤာပူမွာလုပ္ေနခ်ိန္မွာ Singapore သံ႐ံုး ျပည္သူနားေနေဆာင္ shelter ေတြကို၊ ဘယ္အုပ္စုေတြက free ေဆာက္ေပးၿပီး ယံုၾကည္မႈတည္ေဆာက္ေနသလဲ၊ ဇါတ္မင္းသားတစ္ေယာက္ရဲ႕ ေမွာ္ဘီဖက္မွာေဆာက္ေနတဲ့ သူရဲ႕အိမ္မက္ျဖစ္တဲ့ ဇါတ္သဘင္ျခံႀကီး တည္ေဆာက္ဖို႕ ေငြအားလူအားေပးကူညီၿပီးလုပ္ေပးေနတာေတြ၊ ဒါေတြဟာ၊ ေခတ္မီ ကုပၼဏီႀကီးေတြ အစိုးရေတြရဲ႕ marketing strategy Political strategy ေတြပါ။
 ဒါေတြကိုေထာက္႐ႈရင္ ဒီ settler ေတြကိုကိုင္တြယ္မယ့္အေရးဟာ၊ ေ႐ွ့ဆက္အခက္အခဲအမ်ားႀကီးရိွေနအံုးမွာပါ။သူေတြ

ဒီအ႐ႈတ္အထုတ္အတြက္ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းမယ့္သူေတြကေတာ့၊ နိုင္ငံတစ္ကာက ဒီျပႆနာဟာ ခိုးဝင္လာတဲ့ျပႆနာေၾကာင့္မဟုတ္ဘူး ဘာသာျခားတစ္မ်ိဳးလံုးကိုႏိွပ္ကြပ္တာ လို႕အာ႐ံုစိုက္ေစခ်င္တဲ့လူေတြရယ္၊ သနားလို႕ဆိုၿပီးလွဴတာေတြ ေပးတာေတြကို အၿမိန္႕သား ထိုင္သံုး ျဖတ္သံုးခြင့္ရေနတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းနဲ႕လူပုဂၢိဳလ္ေတြရယ္၊ လက္႐ိွ အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ opposition groups ေတြထဲ အလုပ္႐ႈတ္အျငင္းပြား ရန္ျဖစ္ေနမွသူတို႕အတြက္ ႏိုင္ငံေရးအက်ိဳးအျမတ္ရမယ္လို႕ ယူဆၾက  သလို၊ ဆရာ့ဆရာေတြရဲ႕အ႐ႈပ္ေတြကို ငါတို႕ဝင္ခံလို႕မျဖစ္တာေၾကာင့္ တတိုင္းျပည္လံုး႐ႈပ္ေအာင္လုပ္ၿပီးမွ အကုန္လံုးေပါင္း႐ွင္းလို႕ရရင္႐ွင္းၾက လို႕လုပ္ခ်င္ၾကတဲ့ လက္႐ိွအဖြဲ႕အစည္း  ႀကီးထဲကလူအခ်ဳိ႕ဘဲျဖစ္မယ္လို႕ယူဆရပါတယ္၊ က်န္တဲ့ လူေတြ မဆီမဆိုင္ခံစား လိုက္ရသူေတြ၊ ေရာေယာင္ေဒါသတြက္ ဝမ္းနည္း၊ ပါဝင္ကျပရတဲ့ ဇါတ္သမားေတြဟာ victim ေတြပါ လို႕ဘဲ ယူဆမိပါတယ္၊

1980 ေလာက္က UN ရဲ႕ဖိအားေပးမႈနဲ႕ ဟသာၤစီမံကိန္း ဆိုၿပီး bangli ေတြတစ္ေန႕တစ္ေန႕ေသာင္းနဲ႕ခ်ီျပန္လက္ခံေတာ့ ျပန္လည္ လက္ခံေရးနဲ႕ေနရာခ်ထားေရးအဖြဲ႕ေတြမွာပါတဲ့ ျပည္တြင္း အဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ NGO အဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္း ခ်မ္းသာခဲ့ၾကတာကို ျမင္ေယာင္ဆဲပါ၊ ေစာင္၊ ျခင္ေထာင္၊ ေထာပါတ္ စည္ႀကီးေတြ သိုးသားစည္သြတ္ဘူးနဲ႕ တစ္ျခားစည္သြတ္ဗူးမ်ိဳးစံုနဲ႕ Biscuit ထုတ္ႀကီးေတြမ်ိဳးစံုဟာ ၊ မဆလ လက္ထက္႐ွားပါးတဲ့ေခတ္ တြင္းမွာ ၊စစ္ေတြ ေစ်းႀကီးမွာပလူပ်ံေအာင္ေတြ႕ခဲ႕ဘူးပါတယ္၊ တစ္ေယာက္စာ ration ကို ၅ေယာက္ေလာက္မ်ွေပးခဲ့သည္ဟု အတင္းအဖ်င္းသတင္းၾကားရသည္ မွာ၊ မွန္မမွန္ေတာ့မသိ၊ သိ္ပ္မၾကာခင္ပဲ စစ္ေတြ ၾကက္ေျခနီတစ္ခ်ိဳ႕ဝယ္ထားတဲ့ ဂ်စ္ကားသိမ္းလူပါဖမ္းအျပင္၊ နပခတိုင္း သမိုင္းမွာ စာတင္နိုင္တဲ့အျဖစ္အပ်က္အေနဖျင့္ တိုင္းမႉး ဗိုလ္မႉးခ်ဴပ္ ဝမ္းတင္အပါအဝင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဗဟိုၾကက္ေျခနီကလူေတြပါ ႏုတ္ထြက္ၾကရတဲ့သတင္းၾကားခဲ့ရပါ။ နပခ သမိုင္းတစ္ေလ်ာက္ က်ခဲ့သမ်ွတိုင္းမႉးတိုင္း ရာထူးတက္တာတာသာေတြ႔ဘူးတာကေန၊ ဒီကိစၥ အေျခအေနမွာႏုတ္ထက္ရတာၾကည္႕ျခင္းျဖင့္ ၎ေခတ္က Feast ႀကီးတစ္ခု ႐ိွခဲ့တာကိုအေျခအေနကို ခန္႔မွန္းႏိုင္မွာ ၾကမွာပါ ၊ ၎အခ်ိန္ထဲကသာကိုယ့္တိုင္းျပည္ဖက္လဲ လက္ခံရသူမ်ားအား camp သြင္းထားႏိုင္ခဲ့လ်င္ ယခုေလာက္အေျခအေနမဆိုးႏိုင္ဟု ထင္ျမင္ပါသည္။

နိုင္ငံသားမွတ္တင္ႁပဳလုပ္ရာတြင္ က်ေနာ့အစ္ကိုႏွစ္ဝမ္းကြဲ ေမာင္ႏွစ္မမ်ားသည္ ရခိုင္အစစ္ျဖစ္ေပမဲ့ ဗမာဟု ေမြးကတည္းကရန္ကုန္ေနတာဆိုၿပီး မွတ္ပံုတင္တြင္ေရးသားခိုင္း၍အလြယ္တစ္ကူပင္ရ၏။ ဤနည္းလည္းေကာင္း ခိုးဝင္လာေသာသူမ်ားႏွင့္ နိုင္ငံတြင္းေနသူအားလံုး၏ မွတ္ပံုတင္တို့ passport လိုအပ္သည္႕ေနရာတြင္ျပရန္ လက္မွတ္ တစ္ခုသာျဖစ္ ျပီး identify လုပ္ရန္ card မဟုတ္ႏိုင္ေတာ့သည္႕ အသံုးခ်ခံ ကဒ္တစ္သာျဖစ္ေပေတာ့သည္၊သေဘာဆိုရလ်င္ နိုင္ငံသားကက္ပါအခ်က္အလက္မ်ားသည္ မွန္ကန္စရာမလို၊ အေထာက္ အထား Data base ေလာက္သာ႐ိွေနရန္ သာျဖစ္သည္ဟုယူဆမိပါသည္၊

ျပည္ပႏိုင္ငံမွ ဝင္ေရာက္လာ သူမ်ားက နည္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ေရာမလိမ့္တစ္ပါတ္ပါ ႏိုင္ငံသား လက္မွတ္ ရ ရန္ႀကိဳးစားၾကရာ၌ အာဏာပါဝါအသံုးခ်ခြင့္ရေသာဌာနႀကီးမ်ားနဲ႕ လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ဌာန ဝန္းထမ္းအမ်ားစုသည္။ မလိမ့္တစ္ပါတ္လုပ္သူမ်ားႏွင့္၊ သူတို႕အတြက္၊ နိုင္ငံသားလက္မွတ္္ ရ လာေစရန္ လုပ္ေဆာင္ၾကရာ၌ Nationality, Race ,Ethnic ႏွင့္ Religion ေဝၚဟာရမ်ားအား သိသိႀကီးႏွင့္ေသာ္လည္း၊ မသိေယာင္ေဆာင္၍ေသာ္လည္းေကာင္း လုပ္ၾကသူမ်ား၊ ကိုယ္လုပ္ေနသည္႕အလုပ္ျဖစ္၍သားႏွင့္ သိသင့္သိိိထိုက္သည္႕ ကိစၥကို သိေအာင္မလုပ္ အေလးမထား ဂရုမစိုက္၊ ဒါကိုယ့္ကိစၥမဟုတ္ဘူး၊ အေရးမႀကီးဘူးသေဘာထားသူမ်ား ရဲ႕ႏွစ္ရွည္လမ်ား လုပ္ေဆာင္ မႈေတြဟာ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ လူတန္းစားတစ္ရပ္ထဲေၾကာင့္မဟုတ္ပဲ၊ လူေတြဝန္ထမ္းေတြအမ်ားစုရဲ႕ အခြင့္အေရး႐ွိရင္႐ွိသလို သူေဌးျဖစ္ ဝိုက္မယ္၊ ဂြင္ဖန္လိုက္မယ္ဆိုတဲ့ လိုခ်င္ေလာဘ၊ က်ေနာ္တို႕ရဲ႕ အမ်ိဳးသားအမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရးေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းကိုယ့္မိတ္ေဆြကိုယ့္သူငယ္ခ်င္း လူ႕အခြင့္အေရး ေပးေရးကို၊ အလုပ္ခြင္ထဲ၊ ျပည္သူ႕ဘဏၭာေငြနဲ႕လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ပါတ္ဝန္းက်င္ထဲအပါေခၚေဆာင္လာၾကမႈေတြေၾကာင့္ ဒီအ ႐ႈတ္ ေတြဟာ တစ္ျဖည္း ျဖည္း Developed ျဖစ္လာေနတာကို၊ အစိုးရက ေပၚလစီနဲ႕ ထိမ္းတဲ့အေနနဲ႕ စစ္အစိုးရကာလတေလ်ာက္ လံုး ေလဆိပ္၊ ပင္လယ္ကမ္းရိုးတမ္းသြားသေဘၤာဆိပ္ နဲ႕ ရခိုင္႐ိုးမေပၚက ကားဂိတ္ ေတြမွာ ရခိုင္ျပည္ေန မူဆလင္ဟူသမ်ွမွတ္ပံုတင္႐ိွ႐ိွမ႐ိွ႐ိွ၊ နပခ တိုင္းမႉး႐ံုးရဲ႕ေထာက္ခံစာမပါရင္ ျပည္နယ္ကူးေျပာင္းသြားလာခြင့္မ႐ိွဆိုတဲ့မူကို  ခ်မွတ္ၿပီး၊ ေငြစားလာပ္စား အကုန္စားၿပီးထုတ္ေပးထားတ့ဲ အျဖဴကတ္ အနီကတ္ ရိွသူေရာမ႐ိွသူပါ ရခိုင္ျပည္ထဲမွာဘဲပိတ္မိေနေအာင္ႀကိဳးစားခဲ့ၾကပါတယ္၊ ဒီ ကိစၥေတြကို မဆလ နဲ႕ စစ္အစိုးရ ကာလ တေလ်ာက္လံုး  ပြင့္လင္းလင္းျမင္သာခြင့္ မ႐ိွခဲ့  မေပးခဲ့တဲ့ အတြက္ ျပည္မေန လူမ်ားစုဟာ မသိခဲ့ၾကသလို သိဖို႕လဲ မႀကိဳးစားခဲ့ၾကပါဘူး၊ ေငြေၾကးေတာင့္တင္းလာတဲ့ ဒီလူအုပ္စုတစ္ခ်ိဳ႕က မင္းႀကီးတာ ေအာက္က တစ္ဆင့္ ျပည္မေရာက္႐ိွသြားၿပီး နိုင္ငံသား ကဒ္လဲ႐ိွၿပီးသားအျပင္၊ ကဒ္ထဲမွ လူမ်ိဳးေနရာ မွာ ရခိုင္မူဆလင္ တို႕ ျမန္မာမူဆလင္တို႕ ျဖည္႕ၿပီးသားျဖစ္ေနၿပီမို႕ ေရွးပေဝသနီကေနလာတဲ့ အမ်ိဳးေတြလို႕ ဟုတ္မဟုတ္ေနာက္မွျငင္း သူတို႕ကေတာ့ သက္ေသျပသြားႏိုင္ၾကၿပီ၊

က်န္ရစ္တဲ့ေငြေၾကးအင္အားမေတာင့္တင္းတဲ့ Bangli ေတြ ၊  ေတာေက်ာ္၊ ေတာင္ေက်ာ္ ၊ ပင္လယ္ျဖတ္ သြားခြင့္မသာလိုက္တဲ့ Bangli ေတြ ၾကေတာ့ ရခိုင္ျပည္မွာပဲပိတ္ေလွာင္ထားခဲ့တာမို႕ ရခိုင္ျပည္သူေတြရဲ႕ ဝန္ထုတ္ဝန္ပိုးျဖစ္လာခဲ့ၾကပါတယ္၊ ဒီေတာ့ရခိုင္ေတြအေနနဲ႕ ကို႕လူမ်ိဳးေရ႐ွည္မွာ ဝါးမ်ိဳခံရမဲ႕အေရးကို ကိုယ္ဖါသာကာကြယ္ရမယ္လို႕ ခံယူၾကတဲ့အတြက္၊ ရခိုင္သူ/သား တစ္သိန္းမွာတစ္ေယာက္ ဘာသာျခားကိုမယူၾကပါ၊ အိမ္မေရာင္းၾကပါ၊ ရန္ကြက္ လူႀကီးအဆင့္ထိက ေခတ္အဆက္ဆက္ ရခိုင္မို႕ ဘာသာျခားအားအိမ္မေရာင္းေအာင္ ေထာက္ခံစာမေပးတတ္ၾကပါ၊ ဒါေၾကာင့္မို႕လဲ ယခုေခတ္အထိ၊ စစ္ေတြ လမ္းမႀကီးေတာက္ေလ်ာက္ႏွင့္ ရခိုင္ရပ္ကြက္မ်ားတြင္ ကုလားအိမ္မ်ားပြားလာျခင္းမ႐ိွဘဲ၊ ကိုလိုနီ ေခတ္ကထဲက သူတို႕ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရခဲ႕ေသာ ရပ္ကြက္အခ်ိဳ႕ အိမ္အခ်ိဳ႕သာဆက္လက္တည္တ့ံေနၾကပါသည္။ က်န္သည္႕တိုးပြါးလာသည္႕ ဘဂၤလီ ရပ္ကြက္မ်ားဆိုသည္မွာ၊ စစ္ေတြၿမို႕အစြန္ ပင္လယ္ကမ္းေျခ ေနရာ ရခိုင္မ်ား  အုပ္ခ်ဳပ္သူလူတန္းစားမ်က္ကြယ္အရပ္မ်ားတြင္ ၉ အိမ္စု ဆယ္အိမ္စုမွတစ္ဆင္႕ တစ္ျဖည္းျဖည္းဝင္ေရာက္လာတိုးပြားလာရင္းျဖင့္  ရြာမ်ားအိမ္မ်ား ဗလီမ်ား တိုးပြါးလာျခင္း မွာမူကား ဆယ္စုႏွစ္ကာလအတြင္း မိမိတို႕ ေဒသခံမ်ားကိုယ္တိုင္ ေျပာရန္စကားလံုးမ႐ိွပါ၊ ရခိုင္မ်ားအေနျဖင့္ ကုလားရပ္ကြက္ထဲ သြားလာျခင္းမ႐ိွၾကပါ၊ အႏၱရာယ္မ်ားပါသည္၊ အေလာင္းပါအေဖ်ာက္ခံရသည္ကိစၥမ်ား သာဓကမ်ားရိွပါသည္၊ သူတို႕ရပ္ကြက္မ်ား၌ လမ္းပံုမွန္မရိွပါ၊ အိမ္ဝင္းတစ္ခုထဲမွတစ္ခုဆက္စပ္သြားရပါသည္၊ ျပႆနာတစ္စံုတစ္ခုျဖစ္လ်င္ ထြက္ေပါက္႐ွာရခက္ပါသည္၊ ဒါေၾကာင့္ကိစၥ႐ိွေတာင္ အုပ္စုလိုက္သာသြားၾကပါသည္။ ကိုယ့္ ေျမ ကိုယ့္ ျပည္ေပမယ္ လြတ္လပ္စြာမသြားလာရဲေသာေနရာမ်ားပင္ ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။

 နိုင္ငံသားကို ႏွစ္ခါျပန္မကရေနခ်ိန္မွာ passport နဲ႕ I.C ကို လူမျမင္ပဲလုပ္လို႕ရတာ ခိုးဝင္လာၿပီးလုပ္လို႕ရတာ ကမၻာရဲ႕ တစ္ခုတည္းေသာတိုင္းျပည္ထင္ပါတယ္၊ ဘာလို႕က်ေနာ္ေျပာရလဲဆိုေတာ့၊ passport ပြဲစားတန္းမွာ လူမ်ိဳးျခားေတြ ေရာ ႏိုင္ငံသားစစ္စစ ္ ေတြ ပါ  ပိုက္ဆံေပးရင္လူတိုင္းကို  လုပ္ေပးတဲ့ ကိုယ့္လူမ်ိဳး ေငြမ်က္ႏွာၾကည္႕သူ ေတြ ရဲ႕ေခတ္မွာ ေအးေအးေဆးေနလိုပါတယ္ဆိုတဲ့သူေတြ ကိုယ္တိုင္ ကလဲ၊ သူတို႕ကိုယ္တိုင္ ကိုယ့္ရဲ႕မ်ိဳးႏြယ္စုဟာ Jew လား Scott လား Tamil လား Bangli လားဆိုတာ ျမန္မာႏိုင္ငံသားခံယူထားၿပီး မွတ္ပံုတင္ေပၚမွာေရးရဲရပါမယ္၊ ဒီစိတ္ဓါတ္ဟာလူမ်ိဳးတိုင္းရဲ႕ pride ပါ၊ မည္းမည္းျဖဴျဖဴ ဘာျဖစ္သလဲ သဘာဝတရားပဲ၊ ႐ွက္စရာတစ္ျပားသားမွမ႐ိွဘူး၊  စကာၤပူမွာ Singaporean ခံၿပီးသြားလို႕ ျမန္မာလို႕ ရခိုင္လို႕ ဘဂၤလီ လို႕ မေျပာရဲေတာ့တဲ့လူနဲ႕ တစ္တန္းစားထဲပါဘဲ။ ဗမာျပည္တံုးကတစ္႐ုတ္မစပ္ဘဲ စကၤာပူေရာက္မွတ႐ုတ္အတင္းစပ္တယ္ေျပာ ငပိရည္ ကို တစ္သက္လံုးစားလာၿပီး Singaporean ျဖစ္သြားမွအနံ႕မခံႏိုင္ေတာ့ဘူးျဖစ္သြား သူေတြလဲဒီအတိုင္းပါဘဲ ၊ ဒီလိုသူတို႕ကမေၾကျငာရင္ က်ဳပ္တို႕က ဘယ္လိုေခၚရမတံုး၊ ကုလားလို႕ ဟိုးတံုးက အဆက္ဆက္ေခၚခဲ့ေရးခဲ့တာလဲမႄကိုက္ဘူးဆိုေတာ့ ပထမဆံုး Race သတ္မွတ္ခ်က္မွာတင္ ဒီျပႆနာ ျမန္မာျပည္မွာ႐ိွေနၿပီဆိုတာလက္ခံရမယ္၊

 Race, religion  နဲ႕ Nationality ကို ခြဲျခားမသိတဲ့၊ စကားလံုးေတြရဲ႕ အဓိပါယ္ကို မသိေယာင္ အေလးမထား အေလးမထားေယာင္ေဆာင္ခဲ့တဲ့ လူဝင္ႀကီးေရးမွာ လုပ္ခြင့္ရခဲ့ၿပီး မွတ္ပံုတင္ေပၚမွာေရးသားခြင့္ထုတ္ေပးခြင့္ရခဲ့တဲ့၊ လူအခ်ိဳ႕ေၾကာင့္၊ နိုင္ငံသားမွတ္ပံုတင္ေပၚမွာ လူမ်ိဳးေနရာမွာ ဘဂၤလီအစားရခိုင္၊ ဘာသာေနရာမွာမူဆလင္ဆိုၿပီး မွတ္ပံုတင္လိုခ်င္သူရဲ႕အႀကိဳက္ လုပ္ေပးခဲ့တာေတြဟာ၊ ေငြေၾကးလပ္လာဘေၾကာင့္ပါသလို၊ မသိနားမလည္မႈ လူကိုယ္တိုင္ကအေလးမထားမႈလဲပါ ပါတယ္၊ မွတ္ပံုတင္ေတာင္ထုတ္ေပးၿပီးမွေတာ့၊ ရခိုင္ေရးတာပဲ    ျမန္မာမူဆလင္ ေရးတာပဲ ငါတို႕မနာဘူးထင္တာလဲပါမွာပါ၊  ၎၏အက်ိဳးဆက္ေၾကာင့္ႏိုင္ငံအဝွမ္း မည္မ်ွေရာက္႐ိွေနၿပီကို မည္သူသိမည္နည္း။ ဤနည္းလည္းေကာင္း ခိုးဝင္လာေသာသူမ်ားႏွင့္ နိုင္ငံတြင္းေနသူအားလံုး၏ မွတ္ပံုတင္တို့ passport လိုအပ္သည္႕ေနရာတြင္ျပရန္ လက္မွတ္ တစ္ခုသာျဖစ္ ျပီး identify လုပ္ရန္ card မဟုတ္ႏိုင္ေတာ့သည္႕ အသံုးခ်ခံ ကဒ္တစ္သာျဖစ္ေပေတာ့သည္၊သေဘာဆိုရလ်င္ နိုင္ငံသားကက္ပါအခ်က္အလက္မ်ားသည္ မွန္ကန္စရာမလို၊ အေထာက္ အထား Data base ေလာက္သာ႐ိွေနရန္ သာျဖစ္သည္ဟုယူဆမိပါသည္၊ ဤသို႕ဝင္ေရာက္လာသူမ်ား၏ နိဳင္ငံသားကဒ္ အစစ္၊ passport အစစ္မ်ားလိုသလို ပိုက္ဆံေပးရယူႏိုင္မႈ လိုသလို Race & Religious ေနရာတြင္ျဖည္႕စြက္ႏိုင္မႈတို႕ေၾကာင္႕ မဆလ,နဝတ ေခတ္အတြင္းမွာပင္ တိုင္း ရင္း သားအခ်င္းခ်င္းၾကားထဲတြင္ပင္၊ မဟာျမတ္မဏိ ဘုရားႀကီးကို စစ္ပြဲႏွစ္ႀကိမ္ဆင္ႏြဲ ူသူေျမာက္ျမားစြာေသေၾကပ်က္စီးခံၿပီး ပင့္ေဆာင္ၾကည္ၫိုထားေသာ မ်က္ႏွာကိုေတာင္မေထာက္ထားဘဲ၊ မင္းကရခိုင္ဆိုေတာ့ မူဆလင္လား ဝက္သားစားလား တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားဘဝမွာ  တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားအခ်င္းခ်င္းၾကားမွာ အႀကိမ္ႀကိမ္အေမးခံဖူးသလို ေက်ာင္းၿပီးလို႕ ေနာက္ပိုင္းႀကဳံဆံုခဲ့ရတဲ့အသိုင္းဝိုင္းၾကားမွာလဲ အေမးခံခဲ့ဘူပါတယ္၊  က်ေနာ့္ generation ဟာ ၅တန္းကေန ၁၀တန္းထိေက်ာင္းသံုး ျမန္႕မာ့သမိုင္းသင္ဖူးၾကသူမ်ားခ်ည္းျဖစ္ပါသည္။  ဒီလိုမ်ိဳးေမးခြန္းကို ေမးခံရ တာ က်ေနာ္တစ္ေယာက္ထဲမဟုတ္လို က်ေနာ့္ generation တစ္ခုထဲမဟုတ္ပါဟု ရဲရဲႀကီး က်မ္းက်ိန္ေျပာႏိုင္ပါတယ္၊ ဒါဟာ ေမးတဲ့သူရဲ႕ အသိဥာဏ္နည္းမႈလား၊ တမင္ႏွိမ့္ခ်ခ်င္မႈလား၊ မွတ္ပံုတင္မွာ လူမ်ိဳး ဘာသာကို ႀကံဳသလိုေရးေပးတဲ့လူေတြေၾကာင့္လား၊ ခိုးဝင္လာသူေတြရဲ႕ မလိမ့္တစ္ပါတ္လုပ္လိုမႈေၾကာင့္လားဆိုတာ ပါဝင္ပါတ္သက္တဲ့ ကာယကံ႐ွင္ေတြသာသိပါလိမ့္မယ္ က်ေနာ့ကဲ့သို႕အေမးခံ မိတ္ဆက္ခံခဲ့ဖူး တဲ့ သာဓကမ်ား က်ေနာ့အသိုက္အဝန္းထဲတြင္တင္ အမ်ားႀကီးပါ၊

ေနာက္တစ္ခါ ကိုယ္တိုင္ႀကံဳရတာကေတာ့ကေတာ့ 1994 မွာ ကုန္ေစ်းတန္းလမ္းထဲက ျပည္တြင္းကျမန္မာနိုင္ငံသားစစ္စစ္(မိမိအထင္)(Race လူမ်ိဳး အမွန္မေျပာျပတတ္ပါ-သူကေတာ့သူ႕ကိုသူ ဗမာဟုေျပာပါသည္၊ မွတ္ပံုတင္မၾကည္႕မိ၍ official race မသိခဲ့ပါ။ ဦးေလးေခၚ၍လည္းလက္ခံ၍ မာမူေခၚလည္းၿပံဳးေနပါသည္။က်ေနာ္က ကုလားဟု ယူဆေဖၚျပလိုက္လ်င္လည္းသူတို႕ႀကိဳက္ၾကမည္မထင္၍ မေဖၚျပတတ္ပါ။ ဦးေႏွာက္ေျခာက္ပါသည္) ဗမာစကားေကာင္းေကာင္းေျပာတတ္တဲ့ တစ္ပါတ္ႏြမ္း ငါးဖမ္း ပိုက္ကြန္ေတြေရာင္းတဲ့ ပြဲရံုပိုင္ရွင္ဆီမွာ သူ႕ဆိုင္ကို ရေနာင္းမွ ေမွာင္ခိုသြားၿပီး လာလာသြင္းတဲ့ ရခိုင္စကားမေျပာတတ္တဲ့ ဘဂၤလီ တစ္ေယာက္နဲ႕ ဒီမွာ ငါ့ customer မင္းတို႕ရခိုင္ဘဲဆိုၿပီးမိတ္ဆက္ေပးေေတာ့ ေတာ္ေတာ္အခံရခက္ခဲ့ရပါတယ္၊ သူတို႕လူမ်ိဳးေတြၾကားထဲမွာျပန္ေျပာလိုက္ရင္၊ ကုန္ေစ်းလမ္းေအာက္ဘေလာက္ထဲကထြက္ေရာက္ႏိုင္မယ့္အေျခအေန ႐ိွမယ္မထင္တဲ့ အတြက္ ကိုယ့္စိတ္ကိုယ္ေျဖ ပိုက္ဆံခ်င္း ပစၥၫ္းသယ္ျပန္လာခဲ့ရပါတယ္၊ျပန္လာခဲ့ရပါတယ္။ ခက္တာကလဲ ငါးဖမ္းပိုက္ဆိုင္ တစ္ဆိုင္မွ ဗမာ ဒါမွမဟုတ္တိုင္းရင္းသားပိုင္ဆိုင္ ရွာမေတြ႕မိဘူးဗ်၊ ကိုယ္မသိတာလဲပါမယ္ထင္ပါတယ္ ဒါအျပင္ ဦးေလးကမွာတာမို႕သြားဝယ္ရတာသာျဖစ္ၿပီး၊ ပိုက္ကြန္အေရာင္းအဝယ္မကြၽမ္းက်င္ပါ၊ ပိုက္ကြန္ကို အေလးခ်ိန္ပိႆျဖင့္ေရာင္းပါသည္၊ လိမ္တတ္သည္႕အထာမ်ားမသိခ့ဲ မထင္ခဲ့၍၊ ေရထိုးေရာင္းတာခံခဲ့ရပါသည္။ သေဘၤာနဲ႕ပို႕လို႕က်ေနာ့ဦးေလးရေတာ့ အေလးေတာ္ေတာ္ေလ်ာ့ေန၍ အဆူခံရပါသည္။

ေနာက္ထပ္က်ေနာ့အသိုက္အဝန္းအျဖစ္အပ်က္ တစ္ခ်ိဳ႕ကို  ေျပာျပရလ်င္၊ ပထမ တခုက 1992 ခု ခန္႕ကပါ ငယ္သူငယ္ခ်င္းရဲ႕ညီ လိုျဖစ္ၿပီး ညီလိုလဲ ခင္မင္ရင္းႏွီးေနေသာ သူစ္ေယာက္ရဲ႕အျဖစ္အပ်က္ပါ၊ သူ RIT နဲ႕တက္ေနၿပီး သူ႕သူငယ္ခ်င္းနဲ႕ ျမင္းျခံၿမိဳ႕နယ္က ေျခေဆးႀကီးေက်း႐ြာကိုသြားလည္တံုးကအျဖစ္အပ်က္ပါ၊ သူအဲဒီေက်း႐ြာကိုေရာက္သြားတုန္းက သူတည္းတဲ့သူငယ္ခ်င္းအိမ္က အေဖက မင္းကရခိုင္ဆိုေတာ့ ဘာကိုးကြယ္လဲေပါ့၊ သူကဟုတ္လားသူေတြ႕ဘူးတဲ့ရခိုင္ေတြကေတာ့ မဟုတ္ပါလား တျခားဘာသာကိုးကြယ္တယ္ေျပာေတာ့ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြအေၾကာင္း ဘိုးေတာ္ဘုရားမတိုင္ခင္ေခတ္ကေန မႏၲေလးမဟာျမတ္မုဏိအထိ႐ွင္းျပလိုက္မွ၊ အေတာ္သေဘာေတြ႕သြားၿပီး သူတို႕နားလည္ပါး႐ိုက္ခံရမွန္း သေဘာေပါက္သြားကာ၊  ေနာက္ေန႕ညမွာ အနီးအနားက TV အိမ္မွာလာၾကည္႕ေနၾကလူေတြကိုစုၿပီး TV ပိတ္ထားၿပီးမင္းတို႕အားလံုးအမွန္သိဖို႕လိုတယ္ဆိုၿပီး သူ႕ကို ႐ွင္းျပေစခဲ့ပါတယ္၊

ေနာက္တစ္ခုက၊ ၁၉၉၈ ေလာက္ က်ေနာ့္ရဲ႕ေယာက္ဖ GTI Mining ေက်ာင္းသား အျဖစ္အပ်က္ ပါ၊ သူတို႕ေက်ာင္း ကေလာကေန ေအးသာယာ ေျပာင္းဖြင့္ကာစကာလပါ၊ သူတို႕ ေဘာ္တြင္းမွာကြင္းဆင္းရေတာ့ ရခိုင္မွန္းသိေတာ့ ညဖက္ ပြဲမွာ ရခိုင္ဆီမီးခြက္ပါတယ္လာၾကည္႕ ရခိုင္မေလးေတြနဲ႕မိတ္ဆက္ေပးမယ္ေျပာလို႕ ညဖက္သြားၾကည္႕ေတာ့ ရခိုင္ဆီမီးခြက္အကကို ရခိုင္ဆိုၿပီး ဘယ္တုန္းဒီၿမို႕ကိုေရာက္ေနၾကမွန္းမသိတဲ့ Race မတူတဲ့ရခိုင္မဟုတ္တဲ့ ဘာသာလဲမတူတဲ့ ကို႕ကိုယ္ကို တကယ္ပဲ Race  အမွန္မသိဘူးထင္ရတဲ့ ကေလးမေလးေတြက ကေနတာျဖစ္ၿပီး မိတ္ဆက္ေပးတဲ့အခါမွာလဲ တစ္ကယ္ဘဲ သူတို႕မ်ိဳးႏြယ္ သူတို႕လို ရခိုင္ ပဲထင္ၿပီး ဒီေကာင္မေလး ဒီေနရာမွာတင္၊ မဟုတ္ဘူးဆိုတာ႐ွင္းျပပလိုက္ရင္၊ အျပစ္မ႐ိွဘဲအ႐ွက္ရမည္႕အျပင္ ျပႆနာလုပ္ခဲ့ရင္လဲငါကတေယာက္ထဲ၊ သူတို႕မိသားစုေတြက ၿမိဳ႕ခံျဖစ္ေနၿပီဆိုတာေတြးၿပီး စိတ္ပ်က္ခံျပင္းစြာ ျပန္လာခဲ႕ရတယ္လို႕ေျပာျပဖူးပါတယ္၊ အဲဒီ ကာယကံ႐ွင္ႏွစ္ေယာက္စလံုးဟာ၊ ယခုအခါ Singapore မွာအလုပ္လုပ္ေနထိုင္လ်က္ရိွပါသည္။

ေျပာလိုတာက ဘယ္ေလာက္ျပန္႕ႏွံ႕ေနၿပီးသားဆိုတာရယ္  ဒီလူမ်ိဳးအုပ္စုႏွစ္ခုဟာ Amazon ေတာ  လူမေရာက္ေနရာက Migrate လုပ္လာၾကတာမဟုတ္ဘူး အကုန္လံုးဟာ ဟိုးတုန္းက အႏၵိယ တိုက္လို႕ ေယဘုယ်အားျဖင့္ေခၚခဲ့တဲ့ေဒသအသီးသီးထဲကနဲ႕ အဲဒါရဲ႕အေရွ့ဖက္ နယ္စပ္ စစ္တစ္ေကာင္းေဒသအပါအဝင္ရခိုင္ျပည္၊ျမန္မာျပည္ထဲမွာပါဝင္ခဲ့မပါဝင္ခဲ့တဲ့ေဒသက လူမ်ိဳးသတ္သတ္မွတ္မွတ္ရိွၿပီးသားေတြပါဘဲ။

 ဒီလူေတြဟာ ဟိုဒီကူးသန္းခဲ့ၾကတာဟာ passport တို႕ I.C တို႕မ႐ိွတဲ့ေခတ္ကေန passport ေတြ I.C ေတြ ေပၚလာတဲ့ယခုေခတ္ထိ၊ ကူးလူးေနထိုင္တာ႐ိွမွာမို႕ တရားမဝင္လာသူဘဲျဖစ္ျဖစ္  တရားဝင္ဝင္လာသူပဲျဖစ္၊ ႏိုင္ငံသားမွတ္ပံုတင္ ကိုင္ထားရထားၿပီးေျမးျမစ္ေတြရထားၿပီးအတည္က်ေနတဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕ Identity ျဖစ္တဲ့ ကို႕ဘိုးဘြားေတြရဲ႕ အမွတ္သေကၤကို ေဖ်ာက္ဖ်က္ ဖံုးကြယ္ဖို႕ႀကိဳးစားတာဟာ ဒီလူေတြ ကိုယ္ေနထိုင္စားေသာက္ေနတဲ့ တိုင္းျပည္နဲ႕ လူမ်ိဳးေတြအေပၚမွာ မ႐ိုးသား ဘူး သစၥာမ႐ိွတတ္ဘူးဆိုတာျပေနသလိုျဖစ္ေန ပါလိမ့္မယ္။ အိႏၵိယတစ္တိုက္လံုးနဲ႕ ျမန္မာျပည္နဲ႕ ယိုးဒယားမွာေကာ လူမ်ိဳး၊ မ်ိဳးႏြယ္စုေတြနဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈေတြဟာ ဟိုးပေဝသနီထဲက႐ိွၾကၿပီးသားပါ။ဘာလူမ်ိဳးဘာစကားေျပာတယ္ဆိုတာ၊ ဒိုင္းနက္တို႕၊ကမန္တို႕ ၿမိုတို႕ေတာင္သတ္မွတ္ၿပီးသား႐ိွေနၿပီးသားဆိုရင္၊ ဒီလူေတြဟာလဲ ဒီေဒသတြင္းက ႏိုင္ငံေတြမွာေနထိုင္ေနၾကတဲ့ ႏွစ္ေပါင္းအၾကာႀကီးထဲကသတ္မွတ္ရိွထားၿပီးသား Race တခုခု tribe တစ္ခုထဲက လူေတြပဲဆိုတာျငင္းေနစရာရွက္ေနစရာ အသစ္ထြင္စရာ အေယာင္ေဆာင္ေနစရာလဲမလိုဘူး။ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ကတည္း က စစ္တစ္ေကာင္းေတာင္တန္းေဒသကို အပိုင္စားေပး အုပ္ခ်ဳပ္ေစခဲ့တဲ့ မ်ိဳး႐ိုးစဥ္ဆက္ဟာ Bangladesh ႏိုင္ငံထဲ ပါသြားလို႕မို႕လို႕ အဲဒီနိုင္ငံသားျဖစ္သြားၾကေပမည္႕ ဒီလူမ်ိဳးဆက္  မ်ိဳးႏြယ္အေနနဲ႕ယခုထိေနေနၾကတယ္ဆိုတာ သက္ေတာင္ ပလန္ေတာင္ တစ္ဆယ့္ေျခာက္ဆက္ေျမာက္ခဲ့ၿပီျဖစ္ေသာ ဗိုလ္မင္းေထာင္ အေၾကာင္းသိသူေတြ ေရာက္ဘူးသူေတြ ေကာင္းေကာင္းသိၾကပါတယ္၊။ ဒီလိုဘဲရခိုင္လူမ်ိဳး ဒိုင္းနက္လူမ်ိဳးေျမာက္ျမားစြာဟာ၊ ယခုထိ ရခိုင္လူမ်ိဳး ဒိုင္းနက္လူမ်ိဳးမ်ားအျဖစ္ ဘဂၤလားေဒ့႐ွ္ ဘက္မွာ ေနထိုင္ၾကပါသည္။ လူမ်ိဳးတုေယာင္ရန္စိတ္ကူးမ႐ိွၾကပါ။

က်ေနာ္ဘာသာေရးလူမႈေရးမက်ဥ္းေျမာင္းပါ၊ က်ေနာ့္တြင္ဘာသာေပါင္းစံုသူငယ္ခ်င္းမ်ား႐ိွပါသည္၊ ဘာမုန္းတီးစိတ္မွမ႐ိွပါ၊ သူငယ္ခ်င္းစိတ္၊ မိတ္ေဆြစိတ္သာထားပါသည္၊  လူမ်ိဳးအေယာင္မႈသည္ ဟိုတုန္းကေတာ့ရခိုင္ဟုထင္ေယာင္ထင္မွားလုပ္ခဲ့ၾကၿပီး၊ ယခုအခါ ဖြဲ႕စည္း ပံုျပင္ဆင္ဖို႕၊ စနစ္တစ္ခုေျပာင္းလဲဖို႕ႀကိုးစားၾကသည္႕အခ်ိန္တြင္  ၄င္းအုပ္စုသည္၊ အဖြဲ႕အစည္းအသီးသီး၏ အားနည္းခ်က္အားသာခ်က္မ်ားအား ျဖည္းစည္းေပးၿပီး ဝင္ေရာက္ေနရာယူလာၾကၿပီး ၊ အစီအစဥ္႐ိွ႐ိွႏွင့္ ႏွစ္႐ွည္လမ်ားလုပ္ေဆာင္ထားၾကကာ၊ ကမၻာတြင္ ႐ိုဟင္ဂ်ာဟုတစ္ဖန္ လက္ခံလာေအာင္ ျပည္တြင္းေအးေအးေဆးေနျမန္မာမ်ားသတိမထားခင္ UN မွာ status အရင္႐ိွေနေအာင္လုပ္ထားၾကၿပီးမွ ျမန္မာနိဳင္ငံေျပာင္းလဲခ်ိန္နဲ႕ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ လႊတ္ေတာ္ထဲဝင္လာၿပီးတမ႓ာလံုးျမန္မာကို အာရံုစိုက္ေနၾကခ်ိန္မွာ၊ ေက်ာက္နီေမာ္ကိစၥ စတင္ မီးၿမိဳက္တာ၊ ဒီဟာရဲ႕အက်ိဳးဆက္ျဖစ္တဲ့ ေတာင္ကုတ္ကိစၥဟာ ရက္ရက္စက္စက္ကိစၥျဖစ္တာမွန္ေပမ႕ဲ ေသဆံုးသူဘာသာေရးဆရာေတြဟာ ျပည္မဖက္က ေနထိုင္တဲ့ ျပည္မဘက္ကလူေတြမို႕ ေဒါသထြက္ေစသင့္တာက ျပည္မဘက္က ဒီဘာသာကိုးကြယ္တဲ့ လူေတြပါ၊ ဒီလူေတြကေဒါသထိမ္းႏိုင္ခဲ့ၿပီး၊ ေမာင္းေတာဖက္က ဧည္႕သည္ေတြက ခေလးလူငယ္ေတြပါေ႐ွ့ကတင္ၿပီး ႀကိဳတင္စနစ္တက်စီစဥ္ၿပီး ေမာင္းေတာတစ္နယ္လံုးက လံုၿခံဳေရးအားနည္းေဒသေတြမွာ မီး႐ိႈ႕သတ္ျဖတ္ခဲ့တာေတြဟာ၊ အစိုးရလုပ္ေဆာင္တာလို႕ခ်ည္းစြပ္စြဲ၍မျဖစ္ပါ၊ ဒီလူမ်ိဳးေတြ႕ရဲ႕သ႐ုပ္အမွန္ကို ပထမဆံုးအႀကိမ္၊ျမန္မာ့ Media ေ႐ွ့ေမာက္မွ စခ်ျပလာတာဟာ ဘာအတြက္လဲ၊ NGO နဲ႕ UN မွာ သူတို႕ကျပထားတဲ့ သနားစရာလွည္စီးဒုကၡသည္ Rohinga သ႐ုပ္ကို ကမၻာက အာ႐ံုစိုက္ေအာင္ ျမန္မာအေျပာင္းအလဲမွာဒီလူေတြရဲ႕အေရး အာ႐ံုစိုက ္ေအာင္ ္ လုပ္တာခန္႕မွန္းနိုင္မယ္လို႕ယူဆပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ လက္႐ိွအစိုးရက တစ္ဖက္မွာ ကိုယ့္ဆရာအဆက္ဆက္လုပ္ခဲ့တာမို႕ ခိုးဝင္တာမဟုတ္ဘူး လူဦးေရေပါက္ကြဲတာဆိုၿပီးေျပာ၊ ဒါေပမယ့္ Rohinga ဆိုတဲ့ကိစၥကို လံုးဝမ႐ိွဘူးလို႕ အစိုးရက တရားဝင္ အႀကိမ္ႀကိမ္ျငငင္းဆန္တဲ့အခါက်ေတာ့၊ ဒီလူအုပ္စုဟာ၊ ဒီျပႆနာ ဒီဘာသာကိုးကြယ္တဲ့ ျမန္မာျပည္တစ္ဝွမ္းလံုးမွာ ေခတ္အဆက္ဆက္ ေနထိုင္တဲ့ဘာသာတူလူမ်ိဳးေတြနဲ႕ပါျဖစ္လာေအာင္မီးစေလးေတြ ဟိုနားတစ္စ၊ ဒီနားတစ္စ ခ်ေနတယ္လို႕ယူဆရပါတယ္။ ျမန္မာတစ္ဝွမ္လံုးမွာေကာ၊ ရခိုင္ဆိုၿပီး ေန ေနၾကတဲ့ ျမန္မာမူဆလင္ဆိုျပီးေႂကြးေၾကာ္ေနထိုင္ၾကတဲ့သူ ဘယ္ေလာက္႐ိွေနၿပီလဲဆိုတာ၊ ဘယ္လိုသိႏိုင္မလဲ၊ဘယ္လို တရားဝင္ခြဲျခားႏိုင္မလဲဆို၊ အယင္စဥ္းစားသင့္ပါတယ္၊။ က်ေနာ္ေသခ်ာေျပာႏိုင္တာတစ္ခု႐ိွတယ္၊ Rohinga ေတြအကုန္လံုးတိုင္းရင္းသား ႏိုင္ငံသားမွတ္ပံုတင္ unconditional ေပးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဗမာျပည္တစ္ဝန္း Rohinga ျဖစ္်ခင္တဲ့သူ ဘယ္ေလာက္ ေပၚလာမလဲဆိုတာသိရပါလိမ့္မယ္၊ အဲဒီေတာ့မွ က်ဳပ္တို႕ေတြအကုန္လံုး တိုင္းေဒသႀကီး ြနဲ႕ ျပည္နယ္တိုင္းမွာ သူတို႕ေတြအတြက္ တိုင္းရင္းသားေရးရာဝန္ႀကီးေတြ ေပးလာရလိမ့္မယ္။ အဲလိုဆိုရင္ခင္ဗ်ားတို႕ဘာေၾကာင့္ ဒီလူေတြ Ethnic ေတာင္းေနရသလဲ၊ ဘာလို႕ Race တစ္ခုသတ္မွတ္႐ံုနဲ႕ မေက်နပ္ဘူးလဲ၊ ဒီမွာေနလာတာ ၾကာတဲ့အုပ္စုကလဲ၊ ေနရာတိုင္းမွာ လူဦးေရျပည္႕မီွေနပါလ်က္ သူတို႕ရဲ႕ေရးရာဝန္ႀကီးေတြ မလိုခ်င္ပဲေနၾကမလားဆိုတာေတြးႏိုင္ပါလိမ့္ဘဲ၊ ဒီေတာ့ British Colony ေခတ္ကထည္း အျပည္႕အဝခ်စ္ၾကည္မႈ ယံုၾကည္ညီၫြတ္မႈ မရေသးလို႕ ျပႆနာေသာင္းေျခာက္ေထာင္က်န္ေနေသးတဲ့ တိုင္းရင္းသား ညီၫြတ္ေရးေတြရဲ႕ျပႆနာေတြေတာင္မၿပီးမျပတ္ ႐ွင္းေလ႐ႈတ္ေလျဖစ္ေနဆဲမွာ အုပ္္ခ်ဴပ္လာခဲ့တဲ့အာဏာအဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ ဒီမိုကေရစီေျပာင္းခ်င္တဲ့အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊  အမ်ိဳးသားေရး ဘာသာေရးကို ကာကြယ္ရမယ္လို႕ယံုၾကည္တဲ့အဖဲြ႕အစည္းေတြ၊  နဲ႕ လူမႈေရးပဲလုပ္ေနပါတယ္ဆိုတဲ့ အမ်ားအက်ိဳးေဆာင္အဖြဲ႕ေတ၊ြ ရဲ႕ၾကားထဲမွာ ေက်ာက္ခဲတံုးႀကီးဝင္ၫွပ္တာဟာ၊ ေလာေလာဆယ္ႏိုင္ငံေရးအက်ိဳးအျမတ္ အမ်ိဳးသားေရးအက်ိဳးအျမတ္ရဖို႕လႈံ႕ေဆာ္သည္႕သူမ်ားထက္၊ မိမိ အျပစ္ မိမိဆရာအျပစ္မ်ားကို လမ္းလြဲေစခ်င္သည္႕သူမ်ားႏွင့္  တိုင္းျပည္ရဲ႕ reformacy ျဖစ္လာႏိုင္တာကိုႀကိဳတြက္ထားလို႕ ႏိုင္ငံတကာမွာေကာ ျပည္တြင္းအဖြဲ႕အစည္းေတြတိုင္းနီးပါးမွာ အေရးပါတဲ့ထဲထဲဝင္ဝင္ေရာက္ေနၾကတဲ့လူေတြရဲ႕ ေနာက္ကြ ယ္ ကလႈပ္႐ွားမႈမ်ားမပါဘူးဟုမည္သူေျပာႏိုင္မည္နည္း။

တိုင္းျပည္လက္ရွိအုပ္ခ်ဳပ္ေနသူမ်ားတြင္ လက္႐ွိျပႆနာမ်ား၏တာဝန္ကိုအျပည္အဝယူရမည္ျဖစ္သလို၊ ျပႆနာမ်ားအေပၚမွာ မည္သူက မည္သည္႕အုပ္စုက မီးပြားခ်ဖို႕ႀကိဳးစားသည္ျဖစ္ေစ pong ႏွစ္ေကာင သံုးေကာင္လံုး္လံုးခြစီးထားရမွာမို႕ အျမတ္ခ်ည္းဆိုၿပီး ဟ ဟ ေပးေနတာမ်ိဳးဆိုရင္ျဖင့္ ေနာက္ထပ္ရင္နာ ဇါတ္နာစရာ အမ်ားႀကီး ဝမ္းနည္းဖြယ္ရာ႐ိွလာႏိုင္ပါတယ္၊ ယခုအေျခအေနကေတာ့ ေခတ္အဆက္ဆက္ညီၫြတ္ခဲ့ၾကတဲ့  အတိုက္အခံ institution (ႏိုင္ငံေရးအေျခခံ ေတြ, ဘာသာေရးအေျခခံအဖဲြ႕အစည္းေတြ၊ လူမႈေရးအေျခခံ အဖြဲ႕အစည္းေတြအကုန္လံုး) ခဲတစ္လံုးထဲနဲ႕ထင္ ၊ အေပၚပိုင္း ကြဲမကြဲယိုင္မယိုင္ေတာ့မသိဘူး ေအာက္ေျခပိုင္းမွာေတာ္ ေတာ္ယိုင္သြားတယ္လို႕ခံစားမိပါတယ္၊ အမ်ိဳးသားညီၫြတ္ေရးဖက္ကၾကည္႕ရင္အလြန္ဝမ္းနည္းစရာပါ၊

ဒါဟာ 2015 မွာအစိုးရလုပ္ရမယ့္ အဖြဲ႕အတြက္၊ တပ္က တစ္မတ္သား ယူၿပီးသားလႊတ္ေတာ္မွာ တိုင္းရင္းသား ပါတီအသီးသီးက တက္လာတဲ့ အင္အားေတြလဲ ႐ိွအံုးမွာမို႕ ျပည္မအတြင္း ကကိုယ္စားလွယ္ အင္အားၿပိဳင္ဖို႕  အမ်ိဳးသားေရးပိုတက္ႂကြသူနဲ႕ လစ္ဘရယ္ ပိုျဖစ္သူေတြၾကား ခဲခုေအာင္လုပ္ၿပီး၊ ေနာင္လႊတ္ေတာ္မွာ NLD အမတ္အမ်ားစုရသည္႕တိုင္ ၅၀% မေက်ာ္ရင္ အစိးုရဖြဲ႕ႏိုင္မည္မဟုတ္သျဖင့္  ၂၅% တပ္မေတာ္နဲ႕ေရာ  ဒုတိယအမ်ားဆံုးပါတီကိုယ္စားလွယ္နဲ႕ျဖစ္ေစ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ားႏင့္ျဖစ္ေစ ညိွႏိွင္းမွအစိုးရဖဲြ႕ႏိုင္မွာမို႕၊ အင္အားခိုင္မာၿပီး ဆံုးျဖတ္ေတြခ်မွတ္ဖို႕ အခက္အခဲေတြအမ်ားႀကီးနဲ႕ ေတြ႕ဆံုနိုင္ပါတယ္၊

2015 မွာတက္လာမယ့္အစိုးရဟာ ႀကံ႕ဖြတ္မျဖစ္ခဲ့ဘဲ NLD ျဖစ္ေစ၊ ၫြန္႕ ေပါင္းအစိုးရအဖြဲ႕ၿဖစ္ေစ၊ တစ္ျခား ပါတီအစုးိရျဖစ္ေစ၊  တက္လာခဲ့ရင္၊ လက္႐ိွဖြဲ႕စည္းပံုအရ၊ လြတ္ေတာ္မွေရာ အစိုးရအဖြဲ႕မွာ ၾသဇာအာဏာ ေကာင္းနိုင္မွ သာလ်င္ ၊ ဒါမွမဟုတ္လႊတ္ေတာ္ထဲ အစိုးရအဖြဲ႕ထဲေရာက္လာၾကမည္႕ အဖဲြ႕အသီးသီးမွ ကိုယ္စားေတာ္အမ်ားစုအား စည္း႐ံုးညီၫြတ္ဆႏၵခ်င္းတူၾကေအာင္ စည္းရံုးဆြဲေဆာင္ႏိုင္ပါ မွသာလ်င္

မူဝါဒအသစ္ policy အသစ္ေတြ လမ္ေၾကာင္းသစ္အမွန္ေတြကုိ အေကာင္အထည္ေပၚလာလိမ့္မယ္လို႕ထင္ပါတယ္၊ ယခုအခ်ိန္ထိကေတာ့ investment ေတြလက္ခံတာမွာ ကိုယ္နိုင္ငံမွာ manage လုပ္ႏိုင္တဲ့လူမ႐ိွတာအေၾကာင္းျပၿပီး ႐ိွသမ်ွ Seaport ေတြ ေလဆိပ္ေတြ၊ Special economic zone၊ Mega industrial zone ကို ေဆာက္လုပ္ခြင့္ႏွင့္အတူ  ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ လုပ္စားပိုင္ခြင့္ေပးတာဟာ ေလာေလာလပ္လပ္၊ ဝင္ေငြရမယ္၊ ငါတို႕လက္ထက္ ပိုက္ဆံမကုန္ပဲ၊ တိုင္းျပည္တိုးတက္သြားတယ္ဟု သူတို႕အေတြးနဲ႕ဆိုနိုင္ေပမယ့္ ေရ႐ွည္စဥ္းစားရင္၊ လူအမ်ား ျပည္တြင္းေနရင္းနဲ႕ ကြၽန္ျဖစ္ၾကၿပီး management level ကို local ထဲက ရလာဖို႕ အလြန္ခက္ခဲပါလိမ့္မယ္၊ တစ္ကယ့္တိုင္းျပည္ရဲ႕ infrastructure ေတြ၊ ကို ေရ႐ွည္ master plan နဲ႕မသြားပဲ၊ billion နဲ႔ခ်ီတဲ့အေႂကြးေတြကို ေက်ေအာင္ၫိွႏိုင္တယ္အေၾကာင္းျပၿပီး၊ ကိုယ့္ဆီကဘာေတြေရ႐ွည္မွာ Trillion ေလာက္ဆံုး႐ႈံးသြားႏိုင္တာကို ဖံုးဖိၿပီး၊ ကိုယ္မပိုင္ဆိုင္တဲ့ေလဆိပ္ေတြေဆာက္ျပႏိုင္တာ၊ ကိုယ္မပိုင္ဆိုင္တဲ့ ဆိပ္ကမ္းႀကီးေတြ ေဆာက္ျပႏိုင္တာကို ျပည္သူေတြက ဝမ္းသာသင့္သလား ဝမ္းနည္းသင့္သလား၊ ဒါေနာက္အစိုးရေတြျပန္ျပင္ဖုိ႕မလြယ္တဲ့ ၊ အေမြဆက္ခံရမယ့္ဟာေတြျဖစ္တယ္၊ ထင္ျမင္ယူဆပါေၾကာင္း ေရးသားရင္း ရပ္နားခြင့္ျပဳပါ